Fantoomspanning, ook wel phantom power, fantoomvoeding of 48V genoemd, wordt voor een hoop dingen gebruikt binnen de muziek maar het meest bij professionele condensator microfoons. Toch blijft er veel verwarring over dit onderwerp. Om deze reden beantwoorden wij 10 vragen in de hoop dat je beter begrijpt wat fantoomvoeding is en hoe het gebruikt wordt in combinatie met microfoons.

Fantoomspanning, of fantoomvoeding, is eigenlijk best een logische naam. Een fantoom verwijst hier namelijk niet naar spoken of geesten maar naar een ander wonder; spanning. Deze spanning is namelijk 'onzichtbaar' bij het aansluiten van, bijvoorbeeld, een microfoon die geen externe voeding nodig heeft, zoals dynamische microfoons. Deze microfoons zien deze spanning niet, hebben er dus geen last van en kunnen er ook niet door beschadigen.

Alleen wanneer er elektronica in de microfoon gebouwd zit is er voeding nodig, anders werkt de elektronica in de microfoon niet. Dat er elektronica ingebouwd zit is steeds vaker het geval, vooral bij condensator- en sommige dynamische microfoons.

Ja, dankzij de standaard van de IEC moeten alle nieuwe producten die gebruik maken van fantoomvoeding werken met 48 Volt. Ook zijn er merken die werken met 9-52 Volt, maar dat zijn er weinig.

Heb je een P48 microfoon? Dan werkt deze misschien ook met een iets lagere voltage, maar dit gaat vaak wel ten koste van je geluidskwaliteit. Met minder voltage krijg je namelijk minder SPL handling en meer distortion (oversturing). Zonde natuurlijk! Daarom raden wij altijd aan om goed te kijken naar het geleverde voltage voordat je iets koopt.

Dit is ook vastgelegd in de IEC-standaard. Die specificeert dat de nominale beschikbare stroom van een P48 aansluiting 7 mA is en maximaal 10 mA.

Fantoomvoeding hoef je, over het algemeen, niet uit te zetten. Dat is namelijk waarom het fantoomvoeding heet! Maar pas op, dit verschilt per apparaat en de input mogelijkheden hiervan. Sommige apparaten hebben schakelaars per kanaal terwijl andere een enkele knop hebben om alle kanalen aan- of uit te zetten.

Er worden weleens verloopjes gebruikt van mini-jack naar 2x XLR male. Om bijvoorbeeld een tablet, laptop of smartphone aan te sluiten op een XLR ingang op een mengtafel. LET HIER MEE OP! Een hoofdtelefoonuitgang van een consumentenapparaat kan vaak NIET tegen fantoomspanning! Dus pas op met je verloop en check eerst even of dit met jouw apparaten kan.

Er zijn verschillende mogelijkheden als je een recorder, mixer of versterker zonder fantoomvoeding hebt en hier toch een microfoon op aan wilt sluiten.

Je kunt bijvoorbeeld gebruik maken van een phantomspanning injector. Die zet je tussen je mixer en de microfoon en heeft geen invloed op het geluid. Dit kan ook onderweg, je hebt namelijk ook phantom injectors op batterijen!

Ook zijn er condensator microfoons waar je een batterij in kunt doen. Dan heb je dus toch een condensatormicrofoon, maar heb je geen phantom nodig.

Soms. De meeste miniatuur microfoons, zoals een druppelmicrofoon, headset of instrumenten zwanenhals microfoon, zijn zo ontworpen dat ze werken met draadloze bodypacks die niet meer kunnen leveren als 10 Volt.

Vaak zijn dit type microfoons ‘electret’ condensator microfoons. Dat zijn condensatormicrofoons waarbij het membraam ‘af fabriek’ op spanning is gezet, dit heeft ook een naam; permanently polarized condenser. De benodigde spanning is dan enkel nodig voor de ingebouwde voorversterker oftwel pre-amp.

Er zijn ook adapters beschikbaar die een P48 voltage kunnen omzetten naar een lager voltage die werkt met een miniatuur microfoon. Bij Sennheiser heb je bijv. een MZA 900P.

Fantoomvoeding, oftewel P48, werkt ook met bijvoorbeeld line drivers, DI boxen, werklampjes of andere apparaten. Dit verschilt echt per apparaat, merk en type. Onze tip is om dit per apparaat op te zoeken.

Fantoomvoeding is uitgevonden door de microfoonfabrikant Neumann in 1966. Zij moesten 48 voltage leveren voor een lichtsysteem aan NRK, een zendstation uit Noorwegen. Zij maakte ook de eerste standaardisering genaamd DIN 45 596.

Ja, wanneer een microfoon ongebalanceerd is, zoals bijvoorbeeld een ribbon microfoon, kan deze beschadigen als je fantoomvoeding gebruikt. Vooral de klassieke modellen van bijvoorbeeld RCA en Coles gaan direct defect als je er fantoomvoeding op zet.

Modernere ribbon-microfoons kunnen er meestal wel tegen. Sluit dus nooit een ongebalanceerde microfoon of kabel aan op fantoomvoeding. En nogmaals: pas op met je verloopjes!

De meest directe manier om fantoomvoeding te meten is met een voltmeter. Met een test pak je pin 1 en met een andere test pak je pin 2 en 3. Deze zouden 48 volt DC en 0 volt AC af moeten geven.

Nee, een fantoom circuit heeft geen invloed op de ingangsimpedantie. Elke input heeft een impedantie. Als vuistregel zou de input impedantie 5 tot 10 keer hoger moeten zijn dan de bronimpedantie. Als je bijvoorbeeld een microfoon hebt met een 100 Ohm output impedantie dan zou de lading minstens 500 – 1000 Ohm moeten zijn. Dat is dus geen probleem met een phantom ciruit, want die heeft een input impedantie van 3.4 kOhm.